تداخل غذا ها با دارو ها

غذا ها و مواد مغذی موجود در آنها از مهمترین و متغیرترین عواملی هستند که بر عملکرد داروهای خوراکی در بدن تاثیر می گذارند. این اثرات به دلیل وجود ترکیبات متنوعی از مواد معدنی، مواد آلی، پروتیئن ها و ویتامین ها در غذاها و همچنین فرمولاسیون داروها بسیار پیچیده است و در بسیاری از موارد قابل پیش بینی نیست. به همین جهت پیشگیری از تداخل غذا-دارو بسیار دشوار است و در حال حاضر نیز مطالعات کمتری نسبت به تداخل دارو-دارو در مراکز تحقیقاتی انجام گرفته است. غذاها نیز از طرق مختلف بر اثر بخشی داروها اثر می گذارند:

تاثیر بر قدرت جذب داروها

همانطور که داروها غالباً باعث کاهش جذب مواد مغذی می شوند مواد غذایی نیز در اغلب موارد باعث کاهش اثر داروها می شوند بنابراین به عنوان یک قانون کلی داروسازان حداقل نیم ساعت فاصله را قبل و بعد از صرف غذا برای مصرف دارو و یا مصرف دارو را با معده خالی، یعنی یک ساعت قبل غذا و یا دو ساعت بعد از غذا، توصیه می کنند، به جز در موارد استثناء که ذکر میشود و در مواردی که پزشک تجویز دیگری کرده باشد. چنانچه مجبور به مصرف دارو همراه با غذا هستید، باید یک روال ثابت را داشته باشید به این معنا که ساعت صرف غذای خود را با دارو تنظیم کنید نه بر عکس! مخصوصاً اگر داروها را به مدت طولانی مصرف می کنید، مانند داروهای هورمونی مثل لووتیروکسین، داروهای ضد دیابت مثل متفورمین و گلی بن کلامید و بعضی از داروهای قلبی عروقی.

وجود غذا در معده باعث تاخیر در جذب پنی سیلین و آموکسی سیلین و داروهای ضد فشار خون نظیر کاپتوپریل می شود. همچنین وجود غذا در معده و تماس اسید معده برای مدت طولانی با کاپتوپریل و همچنین آزیترومایسین باعث تجزیه سریع تر دارو میشود.

مواد معدنی موجود در برخی مواد غذایی مثل آهن موجود در گوشت با اتصال به آنتی بیوتیک هایی نظیر تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین باعث کاهش جذب دارو و غلظت خونی آن میشود.

فراورده های لبنی باعث کاهش اثر تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین می شوند، بنابراین مصرف مکمل کلسیم نیز باید حداقل با دو ساعت فاصله از مصرف این آنتی بیوتیکها باشد. در غیر این صورت غلظت خونی آنتی بیوتیک به مقدار مورد نظر نمی رسد.

مصرف فیبرهای غلات، سبوس، حبوبات و اگزالات ریواس و اسفناج جذب قرص های کلسیم را کاهش می دهد.

مصرف همزمان چای و قهوه، حبوبات، تخم مرغ و لبنیات با مکمل آهن (فروس سولفات) آن را به صورت کمپلکس نامحلول در می آورند و مانع جذب آن می شوند.

داروهای ضد قارچ مثل گریزوفلووین و فلوکونازول که محلول در چربی اند، در صورت مصرف با غذاهای چرب بهتر جذب می شوند.

برخی مواد غذایی باعث تغییر سرعت متابولیسم داروها از طریق تشدید یا مهار عملکرد آنزیم های موثر بر آنها می شوند

گریپ فروت مهمترین مثال برای این مورد است که به علت مهار آنزیم تجزیه کننده داروها باعث کاهش سرعت متابولیسم داروهای متعدد می شود. لازم به ذکر است که اثر گریپ فروت تا 24 ساعت بعد از مصرف در بدن باقی می ماند. داروهایی که گریپ فروت نباید با آنها مصرف شود عبارت است از: داروهای ضد کلسترول از خانواده استاتین ها مثل لووستاتین و آترووستاتین، خصوصا اگر افراد برای بار اول از آن داروها استفاده می کنند، زیرا آب گریپ فروت اثر این داروها را به راحتی تا دو برابر افزایش می دهد. همچنین بیمارانی که از سیزاپراید، سرترالین، بوسپیرون، دیازپام، میدازولام، کاربامازپین، داروهای کاهنده فشار خون نظیر لوزارتان، داروهای ضد آریتمی، ضد آنژین، داروهای مهار کننده سیستم ایمنی، داروهای هورمونی نظیر اتینیل استرادیول، پروژسترون و ضد بارداری های خوراکی استفاده میکنند باید اکیداً از مصرف گریپ فروت خودداری کنند.

ترکیبات غیر مغذی موجود در مواد غذایی نظیر ترکیبات اندول موجود در خانواده کلم، فلاوون ها در مرکبات و ترکیبات ایجاد شده در غذاهایی که مستقیما با زغال تهیه می شوند سرعت متابولیسم داروها را افزایش می دهند، برای مثال مصرف همزمان گوشت قرمز کباب شده با داروهای ضد آسم مثل تئوفیلین و پزدوافدرین و ... باعث کاهش اثر این داروها به علت افزایش متابولیسم داروها می شود.

ترکیبات اسیدی موجود در آب میوه ها می توانند اثر بخشی آنتی بیوتیک ها را کاهش دهند در عین حال مصرف داروی کینیدین همراه با آب مرکبات به علت کاهش متابولیسم دارو در بدن باعث افزایش طول اثر دارو می شود.

مواد غذایی با تغییر اسیدیته ادرار باعث افزایش یا کاهش سرعت دفع داروها می شوند

برخی داروها به محیط اسیدی تر برای دفع نیاز دارند و اگر ادرار به اندازه کافی اسیدی نباشد به مقدار بیشتری توسط کلیه باز جذب می شوند، نظیر آنتی بیوتیک جنتامایسین و داروی ضد آریتمی پروکائین آمید. مصرف بیش از حد آبمیوه، دریافت کم پروتئین در رژیم غذایی و مصرف آنتی اسید ها باعث به وجود آمدن این وضعیت میشود.

 منبع: مجله نسخه آزاد

 (این مطلب توسط یکی از دانشجویان داروسازی کوشا تهیه و تنظیم شده که جا داره ازش کمال تشکرو داشته باشم، امید است این مطلب سرآغاز مقاله های پرمحتوای این عزیز باشه، منتظر مطالب دیگر هستیم )

دعوت به همکاری

با عرض سلام

 از کلیه دوستان و همکاران عزیز و علاقه مند به وبلاگ نویسی دعوت می شه تا مطالب علمی و تجربیات شخصی شونو برای استفاده همه همکاران، به من ارسال کنند تا مطالب به اسم خودتون در وبلاگ قرار بگیره (آدرس ایمیل منو می تونید از پروفایل مدیر وبلاگ مشاهده کنید).

پیششاپیش از همکاری همه عزیزان کمال تشکر را دارم